Yazılımcılar sadece kod yazmaz, aynı zamanda toplumu etkileyen kararlar da alır. Bu yazımızda yazılım dünyasında karşılaşılan en kritik etik ikilemleri inceliyoruz.

 Giriş: Teknoloji İlerliyor, Peki Vicdan?

Günümüzde yazılımlar yalnızca birer araç değil; sağlık, hukuk, eğitim, ekonomi gibi hayatın en hassas noktalarında karar veren sistemlere dönüştü. Bu noktada devreye etik giriyor. Bir geliştirici olarak her karar, yalnızca teknik değil, aynı zamanda ahlaki sonuçlar da doğuruyor.

 Yazılımda En Sık Karşılaşılan Etik Dilemmalar

1. Veri Gizliliği vs. Kişiselleştirme

• Kullanıcının verisini toplayarak deneyimini iyileştirmek istiyorsunuz.
• Ama bu veriler gizliliği ihlal edebilir.
• Ne kadar veri çok fazladır?

2. Yapay Zeka Kararları vs. İnsan Kontrolü

• AI hastalık teşhisi koyabiliyor, işe alım yapabiliyor, kredi puanı belirleyebiliyor.
• Ama hata yaptığında sorumluluk kimin?

3. Açık Kaynak mı? Sahipli Kod mu?

• Açık kaynak kod topluma katkı sağlar.
• Ama ticari çıkarlar açık kaynak olmayı engelleyebilir.

4. Dark Pattern Kullanımı

• Kullanıcıyı manipüle eden arayüzler (örn. abonelik iptalini zorlaştırmak) kazanç getirir.
• Ama bu etik mi?

5. Otomasyon ve İşsizlik

• RPA (robotik süreç otomasyonu) verimliliği artırır.
• Ama binlerce kişi işsiz kalabilir.
• Bir yazılımcı olarak bu sonuçlardan ne kadar sorumluyuz?

 Gerçek Hayattan Etik Örnekler

 Etik Kodlara Dikkat!

Birçok meslek grubunun etik ilkeleri vardır. Yazılımda da bu giderek yaygınlaşıyor:

• ACM Code of Ethics
• IEEE Software Engineering Code of Ethics
• OpenAI Charter gibi yapay zekaya özel belgeler

 Yazılım Geliştiricilerin Sorması Gereken Sorular

• Bu yazılım insanlara zarar verebilir mi?
• Kullanıcı, verisinin nasıl kullanıldığını biliyor mu?
• Bu sistem ayrımcılık yapıyor olabilir mi?
• Kazanç uğruna kullanıcıya zarar mı veriyorum?